Çeşitli hastalıklar ve sakatlıklara bağlı olarak kişilerde gelişen fonksiyon bozukluklarında temel tedavi yöntemlerinden biri olarak uygulanır. Doktor sakatlanmanın türüne bağlı olarak masaj teknikleri ile iyileştirme sağlamayı hedeflemiştir.
Fizyoterapi, Dünya Fizik Tedavi Konfederasyonu’na göre; bireylerin yaşam süreleri boyunca maksimum hareket kabiliyetlerini korumak, geliştirmek ve yenilemekten sorumlu sağlık bilim alanı olarak tanımlanmaktadır. Fizyoterapi ve fiziksel terapi aynı anlama gelen kelimelerdir. Fiziksel yöntemler kullanılarak hareket kabiliyetini iyileştirmek, düzeltmek amaçlanmaktadır.
Fizyoterapi kimler tarafından uygulanır?
Fizyoterapistler tarafından uygulanır. Fizyoterapistler, 4 yıllık Sağlık Bilimleri Fakültesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon bölümünden lisans diploması alarak çalışmaya hak kazanırlar. Sıklıkla kafa karıştırıcı durumlardan biri olarak ortaya çıkan şey; Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanları ile fizyoterapistler arasındaki farktır.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanlığı bir tıbbi bilim dalıdır. Bu kişiler öncelikle 6 sene tıp eğitimi görmekte daha sonra tıp alanında Uzmanlık Sınavı (TUS)’u kazanarak 5 sene ihtisas yapmak suretiyle Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı olmaya hak kazanmaktadırlar. Basitçe özetleyecek olursak; Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanları hastaları değerlendirip, hangi tedavi yöntemine ihtiyaç olduğunu, fizyoterapi uygulanacaksa hangi fizyoterapi yönteminin uygulanacağına karar verir, fizyoterapistler de bu yöntemleri uygulamaktan sorumludurlar.
Fizyoterapi ne işe yarar?
Nörolojik, nöroşirujikal, ortopedik, romatolojik, kas veya iskelet sistemini ilgilendiren bir hastalığa sahip olan bireylerin hareket kabiliyetlerinin iyileştirilmesinde, ağrının azaltılmasında hayatlarının bir döneminde mutlaka fizyoterapiye ihtiyaç duyarlar.
- Tam felç geçiren vücudunun belli bir bölgesini hiçbir şekilde hareket ettiremeyen hastaların eklemlerinde kontraktür gelişmesini engellemek için pasif egzersizler, kısmi felç geçiren hastaların kaybettikleri hareket gücünü tekrar kazanabilmeleri için aktif egzersizler fizyoterapistler tarafından yaptırılır.
- Omurilik yaralanmalarına bağlı felç durumlarında, omurilik tümörleri ya da sinir sistemini tutan hastalıklara bağlı gelişen ağrıyı sağaltabilme ya da gelişen kuvvet kaybını düzeltmede,
- Spor yaralanmalarına bağlı olarak gelişen eklem, kas zedelenmeleri, kırık veya direk yaralanmaların tedavisi sonrasında kas veya eklem hareketlerinin rehabilitasyonunda,
- Romatoid artrit, ankilozan spondilit, osteoporoz, dejeneratif eklem hastalığı gibi romatolojik hastalıklara sahip hastaların ağrısını geçirmekte,
- Günümüzde strese bağlı olarak oldukça yaygın görülen özellikle kadınlarda ortaya çıkan fibromiyalji ve miyofasiyal ağrı sendromuna bağlı gelişen ağrı, hareket kısıtlılıklarının giderilmesinde ve dolayısıyla hastaların hayat kalitelerinin arttırılmasında,
- Bel ve boyun fıtığına sahip hastaların ağrı tedavisinde, operasyon sonrasında günlük aktivitelere daha hızlı bir şekilde dönülmesi için rehabilitasyonda, fıtığa bağlı uzuvlarda kuvvet kaybı gelişen hastalarda kuvvet kaybının düzeltilmesinde,
- Boyun kaslarındaki ağrılardan kaynaklı baş ağrıları tedavisinde, akut kas spasmlarına bağlı ağrıları geçirmekte,
- Ellerde uyuşmalarla seyreden karpal tünel sendromunun cerrahi harici tedavisinde,
- Alçı ile iyileştirilen kırık ve çıkıkların sonrasında ortaya çıkan eklem hareket açıklığının tekrar kazanılmasında, uzuvların ve eklemlerin eski normal fonksiyonlarının kazanılması için
- Ortopedik ameliyatlar sonrasında gelişebilecek sinir hasarlarına bağlı olarak gelişebilecek hareket bozukluklarının tedavisinde, çeşitli fizyoterapi yöntemleri kullanılır.
Bu hastaların öncelikli olarak Fizik Tedavi Uzmanları tarafından değerlendirilmesi, gerekli ve uygun olan fizyoterapi yöntemlerinin ve hastanın kaç seans fizyoterapiye ihtiyacı olduğunun belirlenmesi gereklidir. Belirlenen yöntemler hastalara fizyoterapistler tarafından uygulanır.
Fizyoterapi türleri:
Günümüzde tanımlanmış birçok fizyoterapi ve rehabilitasyon yöntemi mevcuttur. Her hastanın bireysel ihtiyacına göre bu yöntemlerin hangisinin işe yarayacağı Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon doktoru tarafından belirlenir ve fizyoterapistler tarafından uygulanır. Bu uygulamalar genelde seanslar halinde yapılmalıdır.
Egzersiz: Egzersiz en sık kullanılan, kas ve iskelet sisteminin güçlendirilmesi amaçlanan fizyoterapi şeklidir. Aktif ya da pasif olarak kas grupları manuel ya da egzersiz aletleriyle kas grupları temel alınarak programlı olarak çalıştırılır. Felç geçiren hastalarda çalışmayan uzuvların hareket kabiliyetinin arttırılması, total hareket kaybı varsa kontraktür gelişmesini engellemek için, kırık ve alçı uygulamalarından sonra eklem açıklığı kısıtlanmasını düzeltilmesinde, çeşitli sinirsel ya da kas hastalıklarında gelişen kas dokusunun zayıflıklarında dokuları kuvvetlendirmek için egzersiz yöntemi kullanılır. Duruş bozukluklarına bağlı ağrıların giderilmesi için de kasları kuvvetlendirmede yönelik olarak egzersiz yöntemleri kullanılır.
Termoterapi: Isı ile tedavi anlamına gelen termoterapi sık uygulanan yöntemlerden biridir. Özellikle ağrılı bölgelerde yüzeysel ya da derin ısı uygulamaları sıcak su, termal paketler, kısa dalgalı radyasyon, yüksek frekanslı elektrik akımları, ultrasound ya da mikrodalga, kızılötesi ışınlar, güneş ışınları ya da parafin banyosu kullanılarak dokuların ısıtılması prensibine dayanır. Isının dokulardaki ağrıyı giderici özelliğinin yanı sıra ödem çözücü, kan akımını ve sinir iletim hızını arttırıcı etkilerinin yanı sıra kollagen yapımını arttırma ve tendon büyüme hızını arttırma gibi etkileri de mevcuttur.
Manuel Terapi: Herhangi bir alet, ısı ya da ışın kaynağı olmadan direkt ellerle uygulanan tedavi yöntemidir. Manuel terapi ağrıları azaltmak, dolaşım hızını arttırmak ve kas spazmını engellemek için uygulanır. Manuel tedavi aslında Hipokrat’tan beri uygulanan masaj ile çok benzer özellikler taşımaktadır.
Elektroterapi: Elektroterapi de alçak ya da yüksek voltajlı elektrik akımı kullanılarak, ağrıyı ortadan kaldırmak için kullanılır. Ayrıca sinir hasarı gelişen dokularda elektrik akımıyla sinir iyileşmesinin uyarılması ve hızlandırılması da kullanım alanlarının içerisindedir. Elektrik akımı uygulanan bölgelerde ödemi azaltır ve kan dolaşımını arttırır.
Fototerapi: Lazer ve UV ışınlarının sağlıksız bölgelere uygulanmasıyla yapılan bir tedavi yöntemidir. Aslında en sık kullanıldığı alan yenidoğan döneminde ortaya çıkan sarılık tedavisi olmakla birlikte derin dokularda ısı artışı hedeflenerek fizyoterapi yöntemi olarak da kullanılabilmektedir.
Hidroterapi: Su ile yapılan tüm fizyoterapi yöntemleri bu gruba girer. Sıcak su küveti, kontrast banyo uygulamaları, kaplıcalarda sıcak su tedavileri hidroterapi yöntemleri arasındadır. Girdap banyosu olarak tanımlanan whirlpool uygulamaları hızla sirküle eden suyun içine ekstremitelerin batırıldığı lokal banyolardır. Suyun hem ısı etkisinden hem de hidrostatik basıncın uyarıcı etkisinden faydalanılır.
Mekanoterapi: Çeşitli aletler kullanılarak bel ve boyun çekme hareketlerinin yanı sıra baskı, traksiyon ve manipülasyonların uygulandığı fizik tedavi yöntemidir.
Kriyoterapi: Son yıllarda çok popüler hale gelen kriyoterapi yöntemi ağrılı bölgeye uygulanan soğuk su paketi, buz torbası, sprey, sıvı nitrojen ve soğuk kompresler ile uygulanan bir fizyoterapi türüdür. Halk arasında dondurma olarak da tanımlanan bu yöntemle derin dokuların soğutulmasıyla hücresel metabolizma azaltılır, kan dolaşımının ve bağ dokusu iyileşmesinin artışı planlanır.
